W styczniu 1920 roku odbyło się pierwsze oficjalne posiedzenie Zarządu Głównego Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego. W jego skład weszli: Jan Rozwadowski – znawca językoznawstwa indoeuropejskiego i ojciec polskiej onomastyki (przewodniczący), Kazimierz Nitsch – twórca krajowej dialektologii (zastępca przewodniczącego), Kazimierz Piekarski – bibliograf, bibliofil oraz pomysłodawca księgoznawstwa, czyli jednego z ówczesnych najnowocześniejszych systemów wiedzy o książce (sekretarz), Jan Łoś – znawca gramatyki oraz historii języka polskiego (członek zarządu) oraz Olgierd Chomiński – badacz dialektów polskich (członek zarządu).

Kilka miesięcy później, w czerwcu 1920 roku uchwalony został statut Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego. Stawiało sobie ono za cel „krzewić rozumną miłość języka polskiego, opartą na znajomości jego zasad, rozwoju i znaczenia oraz na zrozumieniu zjawisk językowych w ogóle”. Od momentu swego powstania organizacja kładła zatem szczególny nacisk na aktualną i dziś popularyzację nowoczesnej naukowej wiedzy o współczesnej polszczyźnie. Sam moment powstania Towarzystwa określić można również jako dziejowy. Po ponad 130 latach zaborów odrodziło się państwo polskie. Szczególne znaczenie miały zatem wszelkie działania, które służyły upowszechnianiu rzetelnej wiedzy o języku polskim na ziemiach znajdujących się przez długi czas pod wpływem, także kulturowym, trzech państw – Austrii, Prus i Rosji.

Od momentu swego powstania Towarzystwo prowadzi szeroką działalność popularyzatorską. W roku 1913 wydany został pierwszy numer czasopisma „Język Polski”, które w momencie uformowania organizacji (1920) stało się jej organem. Pismo ukazuje się niezmiennie od tego czasu aż do dnia dzisiejszego. Od roku 1921 nakładem Towarzystwa wydawane były popularne książki wchodzące w skład Biblioteczki TMJP, między innymi Kazimierza Nitscha O języku polskim, Andrzeja Gawrońskiego O błędach językowych czy Zenona Klemensiewicza Prawidła wymowy polskiej. W sumie w ciągu niemal stu lat swojej działalności organizacja opublikowała kilkadziesiąt wydawnictw książkowych, monografii językoznawczych i historycznoliterackich oraz słowników. Ważnym elementem pracy Towarzystwa od chwili jego powstania było organizowanie spotkań, odczytów, prelekcji oraz kursów dla nauczycieli, co miało szczególne znaczenie w kontekście odzyskanej przez Polskę niepodległości. Okres przedwojenny zamknęło Towarzystwo imponującą liczbą 40 kół terenowych.

W czasie drugiej wojny światowej organizacja zaprzestała działalności. Gdy tylko armia niemiecka opuściła Kraków, profesor Kazimierz Nitsch, założyciel Towarzystwa i jego przewodniczący w latach 1927 – 1958, zwrócił się do Urzędu Miasta z wnioskiem o ponowne zatwierdzenie Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego oraz „Języka Polskiego” jako jego organu wydawniczego. Ponieważ czasy były niespokojne, urzędnicy nie byli pewni, czy władza ludowa patrzyła będzie przychylnym okiem na przedwojenną organizację. Po chwili konsternacji jedna z osób zaproponowała, by zatwierdzić działalność Towarzystwa z datą wcześniejszą, niezwiązaną formalnie z przejęciem władzy przez działaczy komunistycznych. W taki oto sposób rozpoczął się nowy etap w historii Towarzystwa.

Towarzystwo w drugiej połowie XX wieku i na początku XXI wieku

Niemal natychmiast po wspomnianym spotkaniu Kazimierz Nitsch zaczął przygotowywać pierwszy powojenny numer „Języka Polskiego”. Wznowiono również działalność odczytową, do roku 1975 zorganizowanych zostało w całej Polsce ponad 1200 spotkań. Pod koniec lat pięćdziesiątych organizacja zaczęła na nowo organizować kursy dokształcające dla nauczycieli. W połowie lat sześćdziesiątych Towarzystwo podjęło formalną współpracę z ośrodkami metodycznymi.

W owym czasie w wielu czasopismach ukazywały się stałe rubryki poświęcone językowi polskiemu, członkowie Towarzystwa brali również udział w licznych audycjach radiowych służących popularyzacji wiedzy o polszczyźnie. W okresie powojennym organizacja prowadziła także działalność wydawniczą, wydano kilkanaście tomów Biblioteczki TMJP, zaś w latach dziewięćdziesiątych Serię Małych Słowników Języka Polskiego, cieszącą się wśród czytelników ogromną popularnością. Na losy organizacji niebagatelny wpływ miały również osobowości jego przewodniczących, w latach powojennych funkcję tę sprawowali: Kazimierz Nitsch (do roku 1958), Zenon Klemensiewicz (do roku 1969), Jan Safarewicz (do roku 1983), Stanisław Urbańczyk (do roku 2001), Walery Pisarek (do roku 2004) oraz Bogusław Dunaj (do chwili obecnej).

Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego dzisiaj

W drugiej dekadzie XXI wieku Towarzystwo rozwija działalność, starając się dostosować do zmienionych (i stale szybko się zmieniających) warunków gospodarczych i społecznych, dotrzeć ze swoją misją do świadomości współczesnych odbiorców. Oprócz więc tradycyjnych odczytów i publikacji książkowych wprowadza bardziej ludyczne formy popularyzacji wiedzy językowej, jakimi są gry uliczne, turnieje retoryczne, imprezy o charakterze słowno-muzycznym. Zarząd Główny znajduje wsparcie w tych działaniach ze strony młodszych i najmłodszych członków organizacji.

Więcej na stronie: https://www.tmjp.pl/o-nas/historia

Zarząd Oddziału w Olsztynie

Przewodnicząca – dr hab. Renata Makarewicz, prof. UWM

Zastępca przewodniczącej – dr hab. Iwona Kosek, prof. UWM

Sekretarz – dr hab. Iza Matusiak-Kempa, prof. UWM

Skarbnik: dr hab. Mariola Wołk, prof. UWM

Członek: dr Magdalena Osowicka-Kondratowicz

Komisja rewizyjna

Przewodniczący – prof. dr hab. Mariusz Rutkowski

Członkowie – dr Monika Czerepowicka, dr Sebastian Przybyszewski

Adres do korespondencji

Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego Oddział w Olsztynie

Katedra Języka Polskiego UWM

ul. K. Obitza 1

10-725 Olsztyn

Adres mailowy: tmjpolsztyn@uwm.edu.pl